Sağlık alanında pek çok branşta robotik teknolojilerin kullanımı her geçen gün artıyor. Bu branşlardan biri de ortopedi ve travmatoloji olarak karşımıza çıkıyor. Robotik ortopedi ameliyatları hem cerrah hem de hasta için kıymetli avantajlar sağlıyor. Bununla birlikte husus ile ilgili olarak “Robotik ameliyatları robotlar mı yapıyor?”, “İyileşme müddeti ne kadar kısalıyor? “ üzere yanıtı merak edilen pek çok soru bulunuyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Mustafa Kürklü, ortopedik ameliyatlarda robot teknolojilerinin kullanımı hakkında bilgi verdi.
Hastanede yatış mühleti robot teknolojisi sayesinde yarıya düşüyor
Robotik ortopedi cerrahisi robotik protez cerrahisi olarak da isimlendirilmektedir. Eklem protezi, eklemleri önemli derecede hasarlanmış olan hastalara uygulanmaktadır. Eklem artrozları ekseriyetle ortalama 50-55 yaşlarda başlayan hem kalça hem diz bölgesinde, en sık ilerleyen, yaşla ortaya çıkan ve halk ortasında kireçlenme olarak isimlendirilen durumlardır. Artroz, eklem aralığının giderek kapanması, kıkırdakların yavaş yavaş yok olması, ağrılı hale gelmesi, hastanın yürüyüş aralığının çok düşmesi ve hareket kısıtlılığının tama yakın kaybolmasıdır. Bu durumun akabinde eklemler ilaç tedavilerine yanıt vermez ve ağrılar artar. Şayet eklem aralığı büsbütün kapanmışsa ve hastanın yürüyüş arası 1000 metrenin altına düşmüşse, protez takılması kararı verilmektedir. Günümüzde en yaygın kullanılan protezler kalça ve diz protezleridir. Klasik kalça ve diz protezi ameliyatlarının akabinde hasta ortalama 4 gün hastanede kalmaktadır. Bunun sebebi, ameliyattan yaklaşık 24 saat sonra hastanın ayağa kaldırılıp koltuk değnekleriyle ya da yürüteçle yürütülmesidir. İkinci gün yeniden tıpkı yürüyüş gerçekleştirilir. Üçüncü günde merdiven inip çıkma eğitimi verilir. Akabinde dördüncü gün hasta taburcu edilmektedir. Rutin, standart kalça ve diz protezindeki protokol bu haldedir. Fakat günümüzde robotik cerrahi tıbbın her alanında tanınan olmaya başlamıştır. Hem doktorların işini kolaylaştırmakta hem de daha yanlışsız ve daha az kesi yapmayı sağlamaktadır. Bununla birlikte hastanın ameliyat sonrası rehabilitasyon sürecini kısaltarak operasyon esnasındaki kan kaybını azaltmaktadır. Robotla gerçekleştirilen birtakım olaylarda hastaların ameliyattan 2 saat sonra ayağa kalktığı bilinmektedir. Robot teknolojisinde hasta birebir gün ayağa kaldırılabilmektedir. Hasta operasyon günü ayağa kalktığında çoklukla ikinci günün sonunda taburcu olabilmektedir. Klasik ameliyatta yaklaşık 4 gün süren rehabilitasyon basamakları robot teknolojisinde 2 güne inmektedir.
Robot yanlışa yer bırakmıyor
Protez ameliyatından bir gün evvel hastanın kalça ve diz tomografisi çekilmektedir. Robota bu sonuçlar yüklenir. Ameliyattan 1 gün evvel bilgisayar üzerinde ameliyatta kullanılacak protezin çeşidi, büyüklü, ne kadar kemik kesileceği üzere bilgiler robota aktarılır. Yani özetle ameliyat planı çıkarılır. Bu da ameliyat esnasındaki yanılgı talihini sıfıra indirmektedir. Ameliyat sabahı, operasyona başlarken her şey evvelden bilindiği için hastanın dizi ya da kalçası açılarak yanılgısız olarak ameliyat gerçekleştirilir. Robotsuz süreçlerde olağanda insan elinin 1 mm kayması mümkündür, hatta 5 mm’ye kadar farklı kesiler olağan kabul edilebilir. Robot uygulamasında ise bu türlü bir kusur hissesi sıfırdır. Protez cerrahisinde uygulanan robot teknolojisi şimdilik diz ve kalça protezlerinde uygulanmaktadır. Lakin yakın bir gelecekte omuz protezleri de robotik olarak dünyada ve ülkemizde yapılmaya başlayacaktır.
Ameliyatı robot mu yapıyor?
Robot kendisi faal olarak yeni jenerasyon uzay çağı sinemalarındaki üzere ameliyatı gerçekleştirmez. Robot hareketli bir obje değildir. Masa büyüklüğünde bir aygıttır, doktor bilgisayarın hafızasına evvelden hastanın dizinin ya da kalçasının üç boyutlu imgesini yüklemektedir. Özel kalemiyle kesi yapılacak yer de ekranda işaretlenerek komut verilmektedir. Kullanılacak protezin büyüklüğü ve çeşidi de seçildikten sonra ameliyata geçilmektedir. Robotun probu (kolu) yardımıyla tabip operasyonu gerçekleştirir. Bu kol tabibin yanılgı yaparak yanlış bir kesi yapmasını, evvelce kendisine verilen komutlar sayesinde engellemektedir. Lakin robot zannedildiği üzere hareketli bir aygıt değildir. Kollarını doktor kullanır.
Günlük yaşama dönüş daha kısa oluyor
Robotik cerrahinin kullanımı ortopedi alanında son vakitlerde süratle yaygınlaşmaktadır. Robotik cerrahinin en kıymetli avantajı bedende daha küçük kesi yapılmasıdır. Bu da ameliyat mühletini kısaltmaktadır. Robot teknolojisi ile hastanın ameliyat sonrası yaşadığı ağrı da daha az olmaktadır. Robotik protez cerrahisinde güzelleşme sürecindeki ömür kalitesi daha yüksek olduğu üzere günlük hayata dönüş daha kısa olmaktadır.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
